Zorginformatiebouwstenen
Introductie: bekijk de animatie
Wat zijn zibs?
Een zib beschrijft voor een begrip welke zorginformatie moet worden vastgelegd en hoe. Een zib standaardiseert daarmee zorginformatie. Voorbeelden zijn zibs voor bloeddruk, medicatie en NAW-gegevens (naam/adres/woonplaats). Zo’n bouwsteen is techniek- en situatie-onafhankelijk.
Waarom zou je zibs gebruiken?
Wanneer je rookt, leggen je zorgverleners hierover gegevens vast. Alleen wat verstaan een huisarts, verloskundige en longarts onder roken? En wat verstaan ze onder een stevige roker? Iemand die tien, vijftien of twintig sigaretten per dag rookt?
Zibs vormen de basis voor zorgverleners om informatie op eenzelfde manier vast te leggen. Deze eenheid zorgt ervoor dat zij zorginformatie kunnen hergebruiken en met elkaar delen op een manier die voor alle betrokken partijen duidelijk is. Deze efficiency helpt de zorg te optimaliseren.
Eenduidig zorginformatie vastleggen dient meerdere doelen:
- hergebruik van informatie binnen het zorgproces
- kwaliteitsregistraties
- overdracht
- patiëntgebonden onderzoek
- beslisondersteuning.
Het gebruik van zorginformatiebouwstenen stuurt zorgverleners bij het vastleggen, bijvoorbeeld om te voldoen aan wettelijke eisen. Toepassing van zibs in de geestelijke gezondheidszorg leidt direct tot registraties die voldoen aan de Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd).
Wat is het voordeel van zibs?
Het voordeel van zibs is hun algemene karakter. Ze zijn de basis voor zorgprofessionals om informatie gestructureerd vast te leggen en eenduidig uit te wisselen. Verder maken zibs informatie herbruikbaar voor onder meer wetenschappelijk onderzoek en kwaliteitsverbetering. Dit vermindert de registratielast.
Met zibs als generieke bouwblokken kunnen we informatiestandaarden bouwen. Een informatiestandaard maakt het mogelijk om naast generieke zibs specifieke elementen toe te voegen voor zorgsituaties als verpleegkundige overdracht, geboortezorg of geneesmiddelengebruik.
Zibs in een informatiestandaard maken het bovendien mogelijk om bijvoorbeeld:
- gegevens invullen te verplichten;
- gegevens invullen aan bepaalde criteria te laten voldoen, bijvoorbeeld door de beperking: de laatst bekende meting.
Naast informatiestandaarden worden zibs ook gebruikt in:
- Generieke datasets zoals de Basisgegevensset Zorg (BgZ);
- Generieke standaarden voor uitwisseling
- HL7 FHIR STU3 profielen;
- HL7 FHIR R4 profielen;
- HL7 CDA templates
Samen werken aan de toekomst van zibs
Maar wat kun je precies met zibs? Wat is hun plek in het zorginformatiestelsel? En wat zijn de vraagstukken die om nadere ontwikkeling vragen en hoe gaan wij daarmee om? Zibs worden nu niet altijd eenduidig geïnterpreteerd en gebruikt. Dat zorgt voor dilemma’s bij de ontwikkeling van een nieuwe zib, voor onvoldoende zib-compliance en voor vraagstukken in beheer- en releasebeleid. Als antwoord op deze vragen en kwesties hebben wij samen met leveranciers, zorginstellingen, professionals aan een gemeenschappelijke zib-strategie gewerkt: de productvisie Visie op zibs.
Voor de verdere ontwikkeling van zibs is samenwerking noodzakelijk. Daarom zijn we op basis van de Nictiz productvisie een vervolgtraject met alle betrokken partijen gestart. Gericht op een betere werking en gebruik van zibs in alle toepassingen.
Lees het artikel 'Verder met zibs voor digitale informatievoorziening'
Implementatiemodel & Groeimodel
Het implementatiemodel voor hergebruik van gezondheidsinformatie biedt praktische ondersteuning bij de verschillende stappen van het hergebruik.
Het groeimodel bevordert een stapsgewijze aanpak van implementatie en draagt bij aan een geleidelijke groei naar ‘volwassenheid’ in het hergebruik van gezondheidsinformatie.
Wat is de rol van Nictiz bij zibs?
Nictiz ontwikkelt en beheert zibs:
- Ontwikkelen doen we samen met het zorgveld. Het Zib-centrum van Nictiz ondersteunt partijen bij het gebruik van deze zibs: van ontwikkeling tot en met toepassing in specifieke zorgsituaties.
- Het Zib-centrum van Nictiz beheert de landelijke set zibs. Deze vind je op www.zibs.nl.
Meedenken over zibs?
Bestaande zib
Betreft je verzoek of vraag een bestaande zib, gebruik dan de BITS beheertool. Daar lees je ook welke verzoeken zijn ingediend en in behandeling zijn. Als een wijziging is gerealiseerd kun je reageren op de pre-publicatie.
Nieuwe zib
Meen je op landelijk niveau een nieuwe zib nodig te hebben en heb je al een voorstel voor de inhoud van de zib uitgewerkt ? Meld dit verzoek dan aan via de BITS beheertool. Vul ook het formulier kandidaat-zib in en voeg dit toe in BITS. Wij voegen je voorstel toe aan het register van potentiële nieuwe zibs. We nemen je voorstel in behandeling volgens het toetsingsproces voor nieuwe zibs. Kijk ook in de registers potentiële nieuwe zibs en andere zorginformatiemodellen (Detailed Clinical Models oftewel DCM’s). Hier ontdek je in hoeverre jouw idee aansluit bij een al gestart zib-initiatief.
Wil je toegang tot de BITS beheertool? Je kunt een persoonlijk account aanmaken via de website.
Hoe verloopt het beheerproces van zibs?
Bestaande zibs
De Nederlandse Norm (NEN) 7522 vormt de basis voor het beheer van standaarden en daarmee ook voor het beheer van zibs. Wijzigingsverzoeken voor al bestaande zibs doorlopen acht stappen:
- intake (het in behandeling nemen) wijzigingsverzoek
- analyse wijzigingsverzoek
- voorstel wijziging
- realisatie wijziging
- consultatie
- autorisatie
- pre-publicatie zib
- publicatie zib
Nieuwe zibs
Voor nieuwe zibs bestaat een aparte procedure.
Lees het volledige beheerproces voor bestaande zibs in Beheerafspraken zorginformatiebouwstenen (versie 1.3).
De planning voor de eerstvolgende pre-publicatie van de zibs vind je op deze pagina. Een overzicht van alle publicaties vind je op www.zibs.nl.
Verbetering opzet pre-publicatie zibs
De pre-publicatie van de zibs is verbeterd. Het betreft hier de voorlaatste stap in het publicatieproces van zibs. De uiteindelijke publicatie van zibs blijft onveranderd. Deze verbeterde opzet is tot stand gekomen in de maanden juni t/m oktober 2021 in overleg met en na goedkeuring van het Architectuurteam zibs en de Autorisatieraad zibs.
-
-
- Link
Doel en aanpak
Deze paper beschrijft wat bedoeld wordt met de zib-transitie aan de hand van de visie en missie die daaraan ten grondslag liggen en de manier waarop het in de praktijk wordt opgepakt.
Samenwerking tussen partijen
Verder is het belangrijk dat zibs goed aansluiten op de praktijk. Daarom ontwikkelt Nictiz altijd met input van betrokkenen. We werken samen met partijen uit landelijke programma’s die zibs gebruiken: Registratie aan de bron, MedMij en Versnellingsprogramma’s Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional (VIPP’s). Ook werken we met partijen als Federatie Medisch Specialisten (FMS) en Santeon, die de mogelijkheden van zibs verkennen.